سالروز شهادت سرلشکر منصور ستاری ،فرمانده شهید نیروی هوایی ارتش

امیر سرلشکر شهید ستاری که بود؟

امیر سرلشکر شهید منصور ستاری یکی از فرماندهان عالی‌رتبه و نخبگان نیروی هوایی ارتش و پدافند هوایی بود که ۳۰ مردادماه سال ۱۳۲۷ در روستای ولی آباد شهرستان ورامین و در یک خانواده مذهبی و کم درآمد چشم به جهان گشود. دوران تحصیلات ابتدایی در زادگاهش  و دوران دبیرستان را در روستای پوینَک باقرآباد ورامین یا همان قرچک امروز به اتمام رساند. پدرش حاج حسن فردی مذهبی بود که به واسطه خدمات خود در روستای محل زادگاهش یکی از معتمدان آن روستا شد. هنگامی که منصور ۹ سال داشت پدرش وفات کرد و در این زمان خانواده این شهید با مشکلات مالی دست و پنجه نرم می‌کند.

منصور در دوران کودکی خود فاصله ۶ کیلومتری از محل سکونت خود تا پوینَک را هر روز در تابستان و زمستان با پای پیاده طی می کرد، اما فقر هیچ گاه مانع از تحصیل او نشد. بقیه دوران تحصیل او در دبیرستان بخاطر فاصله ۲۰ کیلومتری محل سکونت تا محلی که به آن کارخانه قند می‌گفتند با مشقات بسیاری سپری شد. او با گذراندن همه این مشقت ها و سختی ها توانست تا در سال ۱۳۴۵ مدرک دیپلم متوسطه را اخذ کند. سال ۱۳۴۶ است که وارد دانشکده افسری نیروی زمینی ارتش می شود و دو سال بعد یعنی در سال ۱۳۴۸ با درجه ستوان دومی از دانشکده افسری فارغ التحصیل شد. او بسیار به پرواز علاقمند بود و به واسطه همین علاقه به فنون هوانوردی به نیروی هوایی منتقل و با پشت سر گذاشتن دوره‌های علمی و عملی برای طی دوره جنگنده‌های شکاری به کشور آمریکا اعزام شد. منصور در سال ۱۳۵۱ پس از طی دوره های تخصصی به کشور بازگشت و به عنوان افسر کنترل شکاری در یگان‌های متعدد مشغول خدمت شد.

او فردی توانمند و متخصص بود و به همین دلیل هم در سال ۵۳ با عنوان افسر تجزیه و تحلیل و یکنواختی عملیات فرماندهی پدافند هوایی به تهران منتقل شد. او بسیار به علم و دانش علاقمند بود و به همین دلیل هم سال ۱۳۵۶ در کنکور سراسری و در رشته برق و الکترونیک پذیرفته می‌شود.

سرانجام امیر سرلشکر منصور ستاری در تاریخ ۱۵ دیماه ۱۳۷۳ پس از انجام مأموریت در اصفهان، در حالی که به مقصد تهران باز می‌گشت، هواپیمای حامل وی وهمراهانش دچار سانحه شد و سقوط کرد و به درجه رفیع شهادت نائل آمد. این امیر سرافراز در زمان شهادت «فرماندهی نیروی هوایی ارتش» را بر عهده داشت.

در سالروز شهادت سرلشکر منصور ستاری ،فرمانده شهید نیروی هوایی ارتش یاد و نام این شهید بزرگوار را گرامی می داریم . در گزارش تهیه شده زیر از فعالیت های پر افتخار او یاد می کنیم.

کدام فرمانده نیروی هوایی ارتش در این نیرو تحول ایجاد کرد؟

انقلاب اسلامی که پیروز شد، تحصیل در دانشگاه را رها کرد و با شروع جنگ تحمیلی به نیروی هوایی ارتش بازگشت و با درجه سرگردی به مسئولیت آموزش رادار معاونت عملیاتی پدافند هوایی نیروی هوایی ارتش رسید. پس از گذشت سه سال از جنگ با ارتقا به درجه سرهنگ تمامی، مسئولیت معاون عملیاتی فرماندهی پدافند هوایی به او محول شد. دو سال بعد یعنی در سال ۶۴ به عنوان معاون طرح و برنامه نیروی هوایی ارتش منصوب شد و به علت نقش مهم خود در هدایت پدافند هوایی در دفاع مقدس یک سال بعد در سال ۱۳۶۵ به عنوان فرمانده نیروی هوایی ارتش انتخاب شد.

متن حکم انتصاب شهید ستاری به فرماندهی نیروی هوایی ارتش به شرح زیر است:

«زمان: ۱۰ بهمن ۱۳۶۵ / ۲۹ جمادی الاول ۱۴۰۷

مکان: تهران، جماران

موضوع: انتصاب فرمانده نیروی هوایی ارتش

مخاطب: خامنه‌ای، سید علی (رئیس جمهور و رئیس شورایعالی دفاع)

[بسم الله الرحمن الرحیم. مقام معظم رهبری انقلاب و فرماندهی کل نیروهای مسلح حضرت امام خمینی – مد ظله العالی. با اظهار قدردانی از خدمات سرکار سرهنگ هوشنگ صدیق در طول تصدی فرماندهی نیروی هوایی، شورایعالی دفاع در اجرای مفاد اصل ۱۱۰ قانون اساسی، انتصاب سرکار سرهنگ منصور ستاری را به فرماندهی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به آن حضرت پیشنهاد می‌کند. ۱۰/۱۱/۶۵ – سید علی خامنه‌ای، رئیس جمهوری و رئیس شورایعالی دفاع]

بسمه تعالی

با تقدیر و تشکر از خدمات سرکار سرهنگ هوشنگ صدیق با پیشنهاد مذکور موافقت می‌شود.

۱۰ بهمن ۶۵

روح الله الموسوی الخمینی»

دوران مسئولیت شهید ستاری در سمت فرمانده نیروی هوایی ارتش بسیار پربار و مهم بود و او در این دوران تحولات شگرفی را در نیروی هوایی ارتش ایجاد کرد. ابداعات و ابتکارات شهید ستاری در دوران جنگ تحمیلی و پس از آن در تجهیزات و سیستم‌های راداری و پدافند بوجود آمده همه حاصل افکار و ایده‌های ستاری بود، تشویق‌ها و تقدیرهای متعدد در سوابق خدمتی او، دریافت دو مرحله نشان درجه ۱ فتح و تهیه و تدوین کتاب جنگ الکترونیک همه نشانگر منحصر به فرد بودن شخصیت علمی و فنی اوست.

مدیریت شهید ستاری در مقام فرماندهی نیروی هوایی ارتش مدیریتی کارا بود. هدایت، نظارت و کنترل دقیق امور از رموز موفقیت او در دوران تصدی فرماندهی نیروی هوایی ارتش بود. او هرگاه مسئولان را در اجرای دستورات خود ناتوان می‌دید شخصا دستور صادره را در مقابل چشم کارکنان انجام می‌داد تا اجرایی بودن دستور صادر شده را به آنان تفهیم کند و به این وسیله کادر زیردست خود را مجاب به اجرای دستورات می‌کرد.

طرح ابتکاری شهید ستاری در عملیات الی‌بیت‌المقدس

اردیبهشت ماه ۱۳۶۱، نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران یک آتشبار کامل موشک «هاک» را در ۲۳ کیلومتری آبادان، بین جاده ماهشهر – آبادان مستقر کرده بود. با آغاز عملیات «الی بیت‌المقدس» که منجر به آزادسازی خرمشهر شد، این سایت مورد بهره‌برداری قرار گرفت و نیروها و رزمندگان مستقر در آنجا را زیر پوشش دفاعی خود قرار داد. بعد از گذشت چند ساعت در حالی که عملیات به اوج خود رسید، ناگهان سیستم خنک کننده اتاق کنترل موشک از کار افتاد و با اینکه متخصصان حاضر در آنجا تلاش زیادی را برای راه‌اندازی آن انجام دادند، ولی موفق نشدند و در آن شرایط سخت، سایت غیرقابل استفاده شد.

منصور ستاری که به عنوان فرمانده در بخشی دیگر حضور داشت، وقتی از این موضوع مطلع شد خود را به آنجا رساند و طرحی ابتکاری ارائه داد و مشکل را برطرف کرد.

سرهنگ نعمت‌الله شعتی کریمی در خاطراتش طرح شهید ستاری را چنین بیان می‌کند: «شهید ستاری از ما سؤال کرد، حداکثر چه مدت می‌توانید اتاق کنترل موشک را به صورت فعال نگه دارید؟ با توجه به حرارت زیادی که دستگاه‌ها تولید می‌کردند گفتیم: حداکثر ۵ تا ۶ دقیقه، بیش از این ممکن است دستگاه‌ها بسوزند. شهید ستاری مقداری فکر کرد و سپس به طرف آنتن رادار رفت، روی این دستگاه، اسکوپ (صفحه نشان دهنده رادار) که متخصص تعمیر دستگاه فقط برای تنظیم آنتن رادار از آن استفاده می‌کند قرار دارد. سپس ستاری در پشت اسکوپ قرار گرفت که فاصله‌شان تا اتاق کنترل موشک حدود ۸۰ تا ۹۰ متر بود. ایشان در آنجا به محض دیدن هواپیما در اسکوپ رادار به شخصی که در کنارشان بود اطلاع می‌دادند، آن شخص نیز به ما علامت می‌داد و ما بلافاصله سیستم اتاق کنترل را برای چند دقیقه روشن می‌کردیم و هواپیما را در کنترل گرفته و مورد اصابت موشک قرار می‌دادیم. با خلاقیت و ابتکاری که شهید ستاری از خود نشان داد توانستیم به همین طریق در ظرف یکی دو ساعت، سه فروند از هواپیماهای دشمن را که قصد حمله به لشکرهای منطقه را داشتند منهدم کنیم

شهید ستاری چه اقدامات مهمی را در نیروی هوایی ارتش انجام داد؟

تأسیس دانشگاه علوم و فنون هوایی ارتش، تکمیل و عملیاتی کردن بیمارستان ۶۰۰ تخت‌خوابی نهاجا، تأسیس پروژه هواپیماسازی اوج، ساخت هواپیمای پرستو، بهینه سازی رادارهای نهاجا، ساخت و تولید بمب‌ها و موشک‌های هدایت شونده، ارائه طرح ساخت رادار ملی و خرید هواپیماهای اف-۷، میگ -۲۹، سوخوی-۲۴ و ده‌ها پروژه آفندی و پدافندی که امروز نقش راهبردی را در نیروی هوایی ارتش دارد همه از آثار به جا مانده ازاین شهید والا مقام است.

شهید ستاری از شروع جنگ تحمیلی که در مقام رئیس آموزش رادار معاون عملیات پدافند هوایی نیروی هوایی ارتش و سپس به سمت معاون عملیاتی فرماندهی پدافند هوایی نیروی هوایی ارتش گزینش شد، همواره در جبهه‌ها و قرارگاه‌ها حضور فعال داشته و علاوه بر هدایت سایت‌های پدافندی و رفع نیازهای آنان نقش هماهنگ کننده سایت‌ها با قرارگاه‌ها را نیز انجام داد.

نمایش دو شاخص فرماندهی از سوی شهید ستاری

تعدادی از رزمندگان که از موضوع اطلاع داشتند با دیدن سرنگون شدن هواپیماهای دشمن، تکبیرگویان به داخل سایت آمدند و در حالی که از خوشحالی اشک شوق می‌ریختند، بچه‌های سایت را در آغوش کشیدند و به آنها تبریک گفتند.

در اینجا شهید ستاری دو خصیصه مهم نبوغ نظامی را که فقط در افراد با نبوغ نظامی بالا یافت می‌شود از خود به نمایش گذاشت.

نخست ذکاوت و هوشیاری: هرچه توانایی ذهنی و قدرت فکری، هوشیاری و آمادگی ذهنی فرد بالاتر باشد، در اتخاذ تصمیم و ارائه خلاقیت کاربردی و ابتکار عملی موفق‌تر خواهد بود. فرماندهی که ذکاوت و هوش بالایی نسبت به دیگران دارد، مسلماً خیلی مؤثرتر از دیگر یکان‌ها عمل می‌کند و روش‌های بهتر و دقیق‌تری به کار می‌گیرد.

و دیگری سرعت عمل و عکس العمل در اجرای ابتکارات: انجام واکنش سریع و اتخاذ تدابیر لازم در کمترین زمان ممکن در ابتکار عمل، بسیار اهمیت دارد. تصمیماتی موجب خلاقیت می‌شوند که با حداکثر سرعت و کمترین مقدار اتلاف زمان همراه باشند، زیرا خلاقیت در بستر زمان محقق می‌شود. در میدان نبرد و مبارزه که هر آن دشمن منتظر غفلت و اشتباه ماست، اگر درنگ کرده و تعلل نماییم و در هدف و عمل خود سستی نشان دهیم، دشمن از فرصت استفاده کرده و ما را تهدید می‌کند، اما اگر فرمانده با تصمیمات مبتکرانه سریع و ضرب‌الاجل خویش ابتکار عمل را از دشمن بگیرد، می‌تواند با موفقیت جنگ را هدایت کند.

خودکفایی نخستین اولویت کارهایش بود

همچنین در طول جنگ تحمیلی، هواپیماهای ترابری (سی – ۱۳۰) به علت تحریم اقتصادی از سوی کشور آمریکا با کمبود قطعه مواجه شده بودند. از جمله این قطعه‌ها، شاسی چرخ جلو این هواپیما بود که برای تعمیر و بازسازی به کشورهای آلمان و انگلستان فرستاده می‌شد و این کار هزینه هنگفتی را به نیروی هوایی تحمیل می‌کرد. زمانی که شهید ستاری به فرماندهی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران منصوب شد، دستور داد که کارکنان متخصص فرماندهی لجستیکی نیروی هوایی باید خودشان این شاسی‌ها را بسازند. ایشان برای اینکه این باور را در متخصصان نیرو به وجود آورند، یک روز همه را جمع می‌کند و طی سخنانی می گوید: «اولین هدف من، خودکفایی نیروست و این مهم به دست توانای شما متخصصان امکان‌پذیر است. باید با توکل به خدا، دست به دست هم بدهیم و کار را شروع کنیم. »

شوخی با متخصصان نیروی هوایی

کارکنان متخصص وقتی از حمایت‌های همه جانبه فرمانده نیرو مطمئن می‌شوند، بازسازی را شروع می‌کنند و پس از مدتی توانستند اولین شاسی را تولید و روی هواپیما سوار کنند. علی رغم آزمایش‌های متعددی که روی این شاسی انجام شد، در آخرین آزمایش که هواپیما با سرعت زیاد روی باند حرکت می‌کند، شاسی تاب نیاورده و می‌شکند. دماغه هواپیما به زمین اصابت کرده و مقداری خسارت می‌بیند. کارکنان که حاصل تلاش چند ماهه خود را بی‌ثمر می‌بینند، افسرده و ناراحت می‌شوند.

امیرعلی غلامی در خاطراتش می‌گوید: وقتی شهید ستاری از ماجرا مطلع شد، دستور داد همه کارکنان را جمع کنند و با رویی گشاده، پس از احوالپرسی به شوخی گفت: «برای من تعریف کنید که چگونه توانستید آهن به این کلفتی را به صورت گِرد ببرید. فکر نمی‌کنم کسی این هنر شمار ا داشته باشد!» کارکنان که انتظار چنین برخوردی را از فرمانده خود نداشتند خندیدند، چرا که شاسی کاملا به صورت گرد شکسته بود، اما کسی به آن توجه نکرده بود. شهید ستاری پس از این شوخی اضافه کرد: «ناموفق بودن کار در مرحله اول نباید شما را مأیوس کند. کار را دنبال کنید و بگردید ببینید مشکلتان چه بوده؟» شهید ستاری در موقع رفتن ضمن قدردانی، به کارکنان پاداش داد و آنها با این حرکت فرمانده جان تازه‌ای گرفتند و با شور و شوق بیشتری کار را ادامه دادند. شاسی جدیدی ساخته و روی هواپیما نصب شد و این بار هواپیما کاملا موفق پرواز کرده و به زمین نشست.

آخرین پرواز سیمرغ در آسمان ایران

ساعت ۶ و ۳۰ دقیقه صبح روز ۱۵ دی ماه سال ۷۳ بود که هواپیمای جت استار حامل فرماندهان ارشد نیروی هوایی ارتش از جمله شهید منصور ستاری، شهید یاسینی و شهید مصطفی اردستانی از تهران به سمت کیش پرواز کرد تا فرماندهان در جلسه شورای هماهنگی نیروی هوایی ارتش در کیش شرکت کنند. بعداز ظهر قرار می‌شود که هواپیما قبل از بازگشت به تهران، در پایگاه هوایی اصفهان توقف کوتاهی داشته باشد. بعد از بازدیدی کوتاه از این پایگاه، هواپیما در ساعت ۸ و ۳۰ دقیقه شب آماده پرواز به سمت تهران می‌شود و پس از دقایقی هواپیما به پرواز درمی آید.

چند دقیقه از پرواز این هواپیما نگذشته بود که خلبان آن به علت بازشدن پنجره کابین خلبان در ساعت ۸ و ۴۲ اعلام فرود اضطراری می‌کند و لحظاتی بعد هواپیما در حال گردش برای نشستن بر روی باند در ۶۴ کیلومتری جنوب پایگاه اصفهان، سقوط می‌کند. اینگونه بود که شهید منصور ستاری و فرماندهان ارشد نیروی هوایی ارتش در آن پرواز به درجه رفیع شهادت می‌رسند.

توصیف رهبر انقلاب اسلامی از شهید ستاری چه بود؟

حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب درباره شهید ستاری می گوید: «شهید ستاری در میدان‌های جنگ، بارها تا مرز شهادت پیش رفت و پیوسته در طلب شهادت بود، او شب و روز نمی‌شناخت و تمامی لحظات زندگی خود را وقف خدمت به اسلام و نظام اسلامی کرده بود.»

خاطره‌ای از شهید ستاری

امیر شهید سرلشکر منصور ستاری در بخشی از خاطرات خود می نویسد: «بهترین دوستانم کارگرند، بهترین دوستان و رفیقان من در نیروی هوایی پرسنل فنی و کارگر و سرباز می‌باشند. آن‌هایی که آن پایین دارند کار فنی و تعمیراتی و پشتیانی عملیات‌ها را انجام می‌دهند. بحث فرماندهی و این‌ها نیست. من این‌ها را به هیچ وجه از خودم جدا نمی‌دانم. من از همین‌ها هستم. من مال یک جای دیگر که نیستم. یکی از دلایلی که من فنی و کارگر و سربازم را دوست دارم، این است که تمام آن کارهایی که خودم می‌کردم، با نگاه کردن به چهره اینها، تمام مشکلات و آن کارهای سخت آن‌ها برای من تداعی و حس می‌شود.

اعتقاد دارم که اگر “منم”، “منم” در کار باشد، کار خدایی نیست و این طوری کار پیش نمی‌رود. خدای ناکرده اگر روزی انقلاب ما از مردم جدا شود، کارش تمام است.»

منبع :با اندکی تلخحیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایسنا / خبر آنلاین